Dzisiaj kilka słów o edukacji osób niepełnosprawnych intelektualnie, o sposobie wprowadzania ich w świat przyrody, pór roku. Mówiąc o edukacji, nasuwają się pytania: czy edukacja w tym zakresie powinna ograniczać się do teorii? Czy dzieci powinno usadzać się w ławkach z książkami, czy przed tablicami multimedialnymi, aby tak poznawały świat? Odpowiedź tutaj jest jedna. Nie.
Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, czy z autyzmem powinny doświadczać świat poprzez zmysły, a skoro tak, to powinny mieć możliwość: dotknąć, poczuć, powąchać, zasmakować, wsłuchać się, czy zobaczyć to, co je otacza. W jaki sposób w takim razie uczyć dzieci o świecie? Naprzeciw wychodzą tutaj zajęcia „Porannego Kręgu” opracowane przez niemiecką terapeutkę Hedwig Abel, która pracując z dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie chciała pokazać im otaczający ich świat poprzez doświadczanie go. Warto tutaj także wspomnieć Polaka Jacka Kielina, który spisał i wydał książkę o metodzie Porannego Kręgu.
CO ZNAJDZIESZ W TYM ARTYKULE?
Czym jest Poranny Krąg?
Poranny Krąg to rodzaj zajęć grupowych, które przez polisensoryczne stymulowanie dziecka niepełnosprawnego, mają pomóc mu poznać przyrodę i zachodzące w ciągu roku w niej zmiany.
Jaki jest cel zajęć Porannego Kręgu?
Nadrzędnymi celami zajęć są po pierwsze, nawiązanie pozytywnego kontaktu prowadzącego zajęcia z dzieckiem i dziecka z jego rówieśnikami. Po drugie, budowanie poczucia bezpieczeństwa, zaufania, a przez to radości, zadowolenia.
Osiągnąć to można m.in. dzięki:
- wprowadzeniu powtarzalności
Każda pora roku ma przypisany określony: kolor, smak, żywioł, dźwięki, zapach, czy samogłoskę. Powtarza się także schemat zajęć, czy czas, gdy są prowadzone;
- sposobowi prowadzenia zajęć
Prowadzący ma tak prowadzić zajęcia, by dobrze kojarzyły się dzieciom. W tym celu powinien być uśmiechnięty, spokojny. Powinien dawać dzieciom czas na wykonanie czynności, powinien motywować do poznania, nie przymuszać, w końcu powinien modyfikować tak zajęcia (pamiętając o zasadach, które są stałe w danej porze roku), by były zawsze przystępne dla każdego dziecka.
Drugorzędnym, ale równie ważnym celem zajęć jest stymulacja zmysłów: wzroku, dotyku, smaku, węchu, słuchu. To wielozmysłowe doświadczanie świata pozwala dziecku stale rozwijać się, ponieważ dzięki takiej stymulacji dziecko z niepełnosprawnością najlepiej poznaje i odczuwa to, co je otacza.
Zajęcia te ponadto: pozwalają rozwijać aktywność własną dziecka oraz wpływają na rozwój komunikacji (szeroko pojętej) przez dostarczanie różnych bodźców.
Co stanowi podstawę Porannego kręgu?
Metoda Porannego Kręgu jest ściśle związana z przyrodą, ze zmianami, które w ciągu roku zachodzą. Poprzez kontakt wielozmysłowy z elementami związanymi z daną pora roku, np.: wiosną z: ziemią, kwiatami, odgłosami ptaków, itp., latem z: muszelkami, piaskiem, ogniem, itp., jesienią z: podmuchem powietrza, miodem, lawendą, darami jesieni, itp. I zimą z: lodem, bielą, miętą, itp., dziecko może poznać, doświadczyć otaczającego świata. Bowiem w edukacji dzieci niepełnosprawnych, czy dzieci z autyzmem bardzo ważne jest poznawanie świata za pomocą zmysłów.
Należy także pamiętać o tym, że doświadczanie przyrody jest z kolei pretekstem do tworzenia relacji między prowadzącym a dzieckiem i dzieckiem a jego rówieśnikami.
Jakie są zasady prowadzenia Porannego Kręgu?
- Prowadzący zajęcia musi wcześniej przygotować salę, miejsce, w którym będą prowadzone zajęcia w oparciu o daną porę roku. Miejsce to powinno tak być udekorowane, by wszystko tam znajdujące się, symbolizowało daną porę roku (propozycje, które można wykorzystać, znajdują się w scenariuszach na daną porę roku). Dzięki temu wprowadzany jest odpowiedni klimat.
- Dzieci siedzą w kręgu zwrócone twarzą do siebie.
- Nauczyciel dba o atmosferę w trakcie zajęć. Tak je prowadzi, tak moduluje głosem, takie tempo narzuca, by dzieci czuły się bezpiecznie, dobrze.
- Nauczyciel wykonuje ćwiczenia, czynności razem z dziećmi. Wspiera je, motywuje.
- Dzieci wykonują określone zadania po kolei, dzięki czemu uczą się cierpliwości.
- Wszystkie zajęcia oparte są o zasadę powtarzalności. Dana pora roku narzuca określony: smak, kolor, zapach, żywioł… Powtarzają się także etapy zajęć typu: zapalenie komina zapachowego na początku, powitanie z dziećmi, czy pożegnanie.
- Elementy przypisane do danej pory roku, nie mogą zmieniać się. Nie można ich także mieszać.
Jakie są podstawowe symbole, przypisane do danej pory roku?
Prowadząc Poranny Krąg, należy zawsze pamiętać o tym, że podstawą jest otaczająca przyroda i pory roku z nią związane.
Zmieniające się pory roku z kolei są źródłem określonych symboli (poniżej wymienione), które dostarczają dziecku wielozmysłowych doznań.
Wiosna:
- Żywioł: ziemia
- Kolor: zielony
- Smak: cytryna z cukrem
- Zapach: cytryna
- Instrument: bęben
- Samogłoska: O
- Rekwizyt: zielona chusta, wstążki, zielona piłka, kwiaty np.: tulipany, krokusy, motyle, ptaki, owady, ilustracje związane z wiosną, trawa, rzeżucha w doniczce, itp.
Lato:
- Żywioł: ogień
- Kolor: czerwony
- Smak: dżem z wiśni
- Zapach: róża
- Instrument: grzechotki
- Samogłoska: I
- Rekwizyt: czerwona chusta, wstążki, czerwona piłka, piasek, muszelki, świeczka, ilustracje związane z wiosną, itp.
Jesień:
- Żywioł: powietrze
- Kolor: żółty
- Smak: miód
- Zapach: lawenda
- Instrument: dzwonki rurowe
- Samogłoska: E
- Rekwizyt: żółta chusta, wstążki, żółta piłka, kolorowe liście, woda w spryskiwaczu, misce, szyszki, kasztany, żołędzie, jarzębina, ilustracje związane z wiosną, itp.
Zima:
- Żywioł: woda
- Kolor: biały, błękitny
- Smak: mięta
- Zapach: mięta
- Instrument: trójkąt lub dzwoneczki
- Samogłoska: A
- Rekwizyt: biała, błękitna chusta, wstążki, biała lub błękitna piłka, lód, ilustracje związane z wiosną, futerko, folia malarska, karmnik, wata, itp.
Pracując z dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie, czy z dziećmi z autyzmem warto wyjść poza ramy standardowej stolikowej nauki. Warto tak zaaranżować zajęcia, by dziecko mogło dotknąć, spróbować, powąchać, zagnieść, przelać, zobaczyć, poszukać, itp. Bowiem stymulując dziecko wielozmysłowo, jesteśmy w stanie najlepiej wprowadzić go w świat przyrody.
Dla zainteresowanych poniżej linki polecajki do kilku pomocy, które mogą nie tylko uatrakcyjnić zajęcia Porannego Kręgu, ale przede wszystkim dostarczyć polisensorycznych bodźców.
Więcej pomocy do pracy znajdziesz w sklepie Arante.pl
Sprawdź w arante.pl
Autor:
Dorota Kośkiewicz
Wieloletnia nauczycielka języka polskiego, oligofrenopedagog, surdopedagog, logopeda, terapeuta pedagogiczny, pasjonatka nauki przez zabawę.