Co to oddychanie?
Oddychanie to czynność niezbędna do życia. To także czynność, która jest ściśle związana z mową. Oddychając prawidłowo nie mamy zwykle problemu z ograniczoną pojemnością płuc, ze zbyt częstymi infekcjami górnych dróg oddechowych, z płynnością mowy, czy z wadą zgryzu. W jaki sposób można ćwiczyć prawidłowe oddychanie? Sprawdź nasze propozycje i pomysły na pomoce do ćwiczeń oddechowych, które wykonasz własnoręcznie.
W jaki sposób oddychamy?
Prawidłowym sposobem oddychania jest oddychanie przez nos. A dokładniej rzec ujmując wdech nosem i wydech nosem lub ustami. Osoby oddychające tylko ustami są narażone m.in.: na częstsze infekcje górnych dróg oddechowych oraz wady zgryzu, niż osoby oddychające nosem. Dlatego warto zwrócić uwagę na to, w jaki sposób oddycha nasze dziecko.
Ćwiczenia oddechowe – dlaczego są ważne?
Poprawne oddychanie jest niezbędne, aby aparat artykulacyjny funkcjonował właściwie. Jest to bardzo istotne podczas mówienia. Dlatego logopedzi najczęściej zajęcia z dzieckiem zaczynają właśnie od ćwiczeń oddechowych. Mają one bowiem na celu ukształtowanie poprawnego sposobu oddychania. Poprawnego czyli: wdech nosem, wydech nosem lub ustami.
Prawidłowe oddychanie ma ogromny wpływ na: pogłębienie oddechu, pojemność płuc, prawidłowy tor oddechowy, poprawne ukształtowanie aparatu artykulacyjnego, prawidłową wymowę.
Ćwiczenia oddechowe – jak ćwiczyć kreatywnie?
Ćwiczenia oddechowe nie muszą być nudne dla dziecka. Nie muszą polegać na monotonnym powtarzaniu tej samej czynności.
Poprzez zabawę można wykonywać je z tym samym efektem, co przez naukę praktyczną poprawnego oddychania.
Poniżej znajdziesz kilka propozycji ciekawych zabaw, dzięki którym dziecko chętnie będzie wykonywać ćwiczenia oddechowe.
1. Ćwiczenia oddechowe przy wykorzystaniu wody
1.1 Wrząca woda
Przygotuj: kubek (najlepiej przeźroczysty) z wodą nalaną maksymalnie do połowy naczynia oraz rurkę do picia.
Zadaniem dziecka jest dmuchanie przez rurkę zanurzoną w wodzie, tak by ona wrzała. W zależności od siły oddechu woda będzie albo więcej, albo mniej wrzeć.
Prosimy dziecko, by dmuchało jak najdłużej potrafi.
1.2 Statki na wodzie
Przygotuj: miskę napełnioną wodą, statek wykonany z papieru, lub kolorowe nakrętki z butelek po wodzie, bądź piłeczki ping-pong lub piórka, itp.
Połóż przedmiot/ przedmioty na wodzie. Dziecko ma tak dmuchać na przedmiot, by pływał po wodzie.
To samo ćwiczenie można wykonać przy użyciu rurki. Można także zrobić zawody. Przygotować np.: dwie nakrętki w różnych kolorach i razem z dzieckiem dmuchać. Wygrywa ta osoba, której nakrętka, jako pierwsza dotknie przeciwną stronę miski. Można też usiąść naprzeciwko dziecka. Na środku położyć jeden statek. Ćwiczenie polega na tym, że obydwie osoby dmuchają równocześnie, chcąc przepłynąć statkiem do przeciwnika. Oczywiście wygrywa ta osoba, której to się uda.
2. Ćwiczenia oddechowe przy wykorzystaniu rurki
2.1 Gra na boisku
Przygotuj: karton np. po butach, zielony i biały papier, dwa plastikowe prostokątne opakowania np. po sałatce ze sklepu, taśmę/ klej na gorąco, nożyczki, klej, dwie rurki, piłkę typu ping-pong.
Wraz z dzieckiem przygotuj boisko. W tym celu weź dolną część pudełka. W mniejszych ścianach pudełka, przy dolnej krawędzi, wytnij bramki (troszkę mniejsze niż plastikowe pojemniki). Oklej boki pudełka białą kartką, natomiast dno zielonym papierem oraz narysuj lub przyklej oznaczenia charakterystyczne dla boiska (obowiązkowo oznacz kreską środek), to będzie murawa. Od zewnętrznej strony, tam gdzie są wycięte dziury przyklej taśmą/ klejem na gorąco przeźroczyste plastikowe opakowania. Takim sposobem stworzysz bramki.
Mając takie boisko, piłkę i rurki można zacząć grę 😁. Zadaniem graczy jest wdmuchniecie piłki do bramki przeciwnika.
Ćwiczenie to oprócz zalet logopedycznych niesie ze sobą ogrom świetnej obopólnej zabawy, nie tylko dla fana footballu.
Nie masz czasu? Cierpliwości? Czy zdolności modelarsko-plastycznych, aby wykonać takie boisko, a chcesz z dzieckiem grać w piłkę i ćwiczyć oddech?
Możesz kupić gotowe boisko do ćwiczeń oddechowych 👇
Gra na boisku
2.2 Tunel
Przygotuj: np. rurki po papierze toaletowym (alternatywnie ok. 20cm paski z technicznego kolorowego papieru o różnej długości), piłkę np. ping-pong, rurkę do picia oraz taśma bezbarwna grubsza. Potrzebna będzie też powierzchnia, na której zostanie stworzony tunel (stół, podłoga, itp.).
Przyklejając taśmą połówki rurek po papierze lub wygięte paski z grubszego papieru do płaskiej nawierzchni, stwórz tunele, które będą swoistym torem. Warto także powierzchnię toru ograniczyć przez naklejenie niskich ścianek, piłka nie będzie uciekać. Zadaniem dziecka jest przeprowadzenie piłki przez tunele. Oczywiście nie korzystamy tutaj z rąk. Dziecko przy użyciu rurki i swojego oddechu ma wykonać ćwiczenie.
Polecam tutaj zestaw do ćwiczeń oddechowych Duration Tubes, który jest ciekawą alternatywą zabawy, opisanej powyżej. Działanie tego urządzenia jest proste: należy włożyć do rurki piłeczkę (w zestawie), ustawić długość rurki i poprosić dziecko, by dmuchało w rurkę tak, aby piłeczka wyleciała.
Duration Tubes
2.3 Kolorowe malowanie
Ciekawą zabawą oddechową jest malowanie obrazków przy użyciu farb i rurki do picia. Przygotować należy: farby plakatowe, wodę, rurkę do picia, kartkę papieru. Warto wcześniej na kartce naszkicować np.: słonia z uniesiona trąbą lub twarz osoby (bez włosów), lub chmurę deszczową bez deszczu, itp. Należy delikatnie wymieszać określony kolor farby z wodą (by farba była bardziej wodnista). Nakładamy w określonym miejscu ilustracji farbę. Zadaniem dziecka jest tak, dmuchać przez rurkę w farbę, by dokończyć obrazek np.: wodę wytryskającą z trąby słonia, czy włosy osobie, czy deszcz z chmurki.
3. Ćwiczenia oddechowe przy wykorzystaniu skrawków papieru
3.1 Magiczne woreczki
Przygotuj: woreczki do przechowywania żywności z zamykaniem(wielkość może być różna, przy czym zbyt duże nie będzie aż tak efektowne podczas wykonywania ćwiczenia), kolorowe skrawki papieru/ bibuły (bardzo malutkie, np. wycięte za pomocą dziurkacza), rurka.
Poproś dziecko, by wsypało kolorowe skrawki papieru do środka. Rurkę należy włożyć do woreczka (część musi wystawać na zewnątrz). Następnie należy zamknąć woreczek jak najbardziej szczelnie. Z tak przygotowaną pomocą można zacząć zabawę. Zadaniem dziecka jest tak dmuchać w rurkę, by skrawki papieru „fruwały” w woreczku.
3.2 Obrazki w kropeczki
Przygotuj: wydrukowane obrazki np.: czerwony grzyb bez kropek, biedronka bez kropek, lalka w sukience, itp.
Wytnij z kolorowego papieru koła (trochę większe niż te, które są wycinane przy użyciu dziurkacza). Daj dziecku określony rysunek np.: grzyba z czerwonym kapeluszem, białe koła z papieru i rurkę. Poproś dziecko, by za pomocą rurki przeniosło kropki na kapelusz. Warto zawsze dziecku pokazać, jak to ma zrobić, bo początkowo pojawiają się kłopoty z realizacją. Później dziecko może przykleić kropki.
4. Ćwiczenia oddechowe przy wykorzystaniu różnych „dmuchajek”
Dzieci uwielbiają przy wykonywaniu ćwiczeń oddechowych wszelkiego rodzaju dmuchajki. Gdy coś się unosi, porusza, kręci, itp. za sprawą ich oddechu, to sprawia im dużą radość, dlatego warto wyposażyć się w gotowe pomoce do ćwiczeń oddechowych.
Poniżej kilka z wielu propozycji:
4.1 Wiatraki
Jedne z popularniejszych narzędzi do ćwiczeń oddechowych. Dziecko, dmuchając na kolorowy wiatraczek, ma wprawić go w ruch. Warto tutaj zaopatrzyć się w różnej wielkości wiatraczki.
4.2 Gwizdki
Doskonałe pomoce do ćwiczeń oddechowych. Dziecko, dmuchając poprawnie w gwizdek, słyszy dźwięk, który jest znakiem dla niego, że dobrze wykonuje ćwiczenie. Przy wyborze gwizdków warto zwrócić uwagę na dodatkowe ich elementy np.: wyposażenie w wiatraczek, śmigiełko, itp. Bowiem wprawianie w ruch przedmiotu za pomocą oddechu zwykle jest dodatkową atrakcją dla dziecka.
4.3 Kazoo
Pomoc, która sprawi niejednemu dziecku dużo radości. Wygląda jak gwizdek, ale zwykłym gwizdkiem nie jest. Dzięki niemu, przez nucenie np. sylab, dziecko może wytworzyć różne dźwięki. Przykład zobaczycie na filmiku, pokazanym na początku artykułu 😉
4.4 Dmuchajki
To kolejne pomoce, które uatrakcyjnią ćwiczenia oddechowe. Dziecko, dmuchając w rurkę, ma wprawić w ruch np.: piłeczkę styropianową, która będzie unosić się wyżej-niżej, dłużej-krócej, itp., czy śmigło helikoptera, które będzie kręcić się szybciej-wolniej w zależności od siły oddechu.
Wykonując ćwiczenia oddechowe należy pamiętać o tym, że mają one istotny wpływ na mowę dziecka.
Ponadto warto tak dobierać te ćwiczenia, aby dawały radość z ich wykonywania. Wtedy dopiero przyniosą zamierzone efekty, a co za tym idzie będą nieocenioną pomocą w procesie terapii logopedycznej.
Wskazówki!
- Prawidłowe oddychanie polega na wdechu przez nos i wydechu przez nos lub usta.
- Warto zwrócić uwagę na to, w jaki sposób oddycha nasze dziecko. Jeśli coś nas niepokoi, warto skonsultować się ze specjalistą.
- Ćwiczenia oddechowe możemy wykonywać w domu. Dzięki temu będziemy wspomagać aparat oddechowy naszego dziecka, który ma wpływ na: pogłębienie oddechu, pojemność płuc, prawidłowy tor oddechowy, poprawne ukształtowanie aparatu artykulacyjnego, prawidłową wymowę.
POZNAJ INNE POMOCE DO ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH
Autor: Dorota Kośkiewicz
Wieloletnia nauczycielka języka polskiego, oligofrenopedagog, surdopedagog, logopeda, terapeuta pedagogiczny, pasjonatka nauki przez zabawę.