Odkrywamy zalety zabawy heurystyczne. Jak przygotować zabawę heurystyczną?
Dzieci od urodzenia są małymi odkrywcami. Interesuje je wszystko, co je otacza. Lubią odkrywać, eksperymentować, poznawać, testować i badać nowe przedmioty i aktywności. Wszystko to robią naturalnie i nie trzeba ich do tego nawet przekonywać. Naturalna ciekawość świata drzemie w każdym dziecku. To ona pozwala mu poszerzać wiedzę i zdobywać nowe umiejętności. Jakie zabawy powinno się proponować dziecku, aby wykorzystać jego naturalne predyspozycje i wrodzoną ciekawość?
Co to jest zabawa heurystyczna i na czym polega?
Eurisko w języku greckim oznacza „odkrywam”. To od tego greckiego słowa wywodzi się słowo „heurystyczny”. Oznacza to umiejętność radzenia sobie z problemami i wyzwaniami na podstawie własnej intuicji. Właśnie taki proces możemy zaobserwować w trakcie udziału dziecka w zabawach heurystycznych.
Jak już wspomnieliśmy, odkrywanie funkcjonalności poszczególnych przedmiotów, leży w naturze małego człowieka i bardzo go fascynuje. Dzieci za pomocą dotyku odkrywają nowe rzeczy, sprawdzają ich teksturę, kształt, wagę, plastyczność. Biorą wszystko w swoje małe rączki. Machają przedmiotami, aby sprawdzić czy się poruszają. Uderzają nimi o podłogę, by zobaczyć jakie dźwięki wydają i czy może zmienią swój kształt. Porównują różne przedmioty. Sprawdzają je pod kątem ruchomości. Testują te elementy danego przedmiotu, które się poruszają lub nie. Badają czy dana rzecz potrafi toczyć się po podłodze oraz czy się odbija lub nawet tłucze. Chcą wiedzieć, czy za jej pomocą można coś ułożyć lub włożyć ją do innej rzeczy. Kontroli podlega nawet możliwość przeniesienia jednej rzeczy z miejsca na miejsce.
Ci mali badacze i odkrywcy chcą sprawdzić wszystko. Najpiękniejsze w tym jest to, że każde dziecko odkrywa świat inaczej. W inny sposób wykorzystuje też przedmioty. Zabawa heurystyczna to doskonała okazja, by wykorzystać ciekawość i zainteresowanie dziecka. Przedmioty, które wykorzystuje się w zabawie nie są tradycyjnymi zabawkami. Jednak nie tracą swojej funkcji – w dalszym ciągu bawią i zapewniają dziecku możliwość uczenia się i poznawania nowych rzeczy. W zabawie tej nie ma prawidłowego i nieprawidłowego sposobu bawienia się. Jest to zabawa otwarta i maluch może odkrywać i poznawać świat na własnych warunkach. Wykorzystuje własne pomysły i doświadczenia.
Kluczem do udanej zabawy heurystycznej jest jak największa różnorodność przedmiotów. Tak, aby każde dziecko mogło realizować własne pomysły i wyniosło z takiej zabawy jak najwięcej korzyści. W przypadku bawienia się większej ilości dzieci należy zwrócić uwagę na to, aby jedno dziecko nie przeszkadzało drugiemu. Szczególnie kiedy chce korzystać z tego samego przedmiotu. Małe dziecko nie rozumie, że należy się podzielić czy poczekać na swoją kolej.
Ten rodzaj zabawy idealnie sprawdzi się w żłobkach czy przedszkolach. Można ją również spokojnie stosować w domu.
Jakie są zalety zabawy heurystycznej?
– rozwijają motorykę małą i dużą
– ćwiczy koncentrację
– wspiera myślenie krytyczne
– rozwija wyobraźnię i kreatywność
– rozwija koordynację wzrokowo-ruchową
– wspomaga rozwój sensoryczny
Jak przygotować zabawę heurystyczną?
1. Niezależnie od tego, czy zabawę chcemy zastosować w domu czy przedszkolu, to należy zwrócić uwagę na to, aby przeznaczyć wystarczająco dużo czasu na zabawę. Przeznacz na zabawę około godziny, aby w pełni zaspokoić dziecięcą ciekawość nowymi materiałami. W tym czasie zdążysz przygotować materiały, a także odłożyć je potem na swoje miejsce.
2. Przygotowując miejsce na zabawę, pamiętaj, aby zapewnić wystarczająco dużo przestrzeni, w której nic nie rozprasza malucha. Różne kolekcje materiałów należy rozłożyć na wyznaczonych obszarach, pozostawiając między nimi sporo miejsca. Postaraj się tak wyeksponować materiały, aby zachęcały do zabawy i wzbudzały zainteresowanie.
3. Rolą rodzica czy nauczyciela jest obserwowanie interakcji dziecka z materiałami. Patrz na to, w jaki sposób dzieci się nimi posługują i które z materiałów wzbudziły największe zainteresowanie. Zwróć uwagę na sposób, w jaki dziecko podchodzi do rozwiązania problemu i jakie wyzwania sobie stawia. Obserwuj jak dziecko wykorzystuje krytyczne myślenie, ale nie angażuj się w zabawę. Nawet jeśli dziecko o to poprosi. Patrz na to, czy maluch jest spokojny, czy może aktywny i pełen entuzjazmu. Czy wraca do tej samej czynności, rozwijając swoje umiejętności.
Obserwacja tego, jak dziecko posługuje się przedmiotami, jak długo się nimi bawi, czy potrafi się skoncentrować, pozwoli lepiej zrozumieć dziecko. Są to cenne wskazówki do dalszych zabaw.
4. Jeśli jesteś nauczycielem, to możesz podzielić się takimi spostrzeżeniami z rodzicami. Z pewnością docenią Twoje wskazówki. Jeśli dzieci w trakcie badania i odkrywania materiałów, wymieszały wszystkie elementy, to postaraj się je dyskretnie uporządkować.
5. Ostatnie 10 minut zabawy poświęć na zachęcenie maluchów do odłożenia materiałów na swoje miejsce. Dzięki temu będą gotowe do wykorzystania przy kolejnej okazji.
6. Moment porządkowania możesz wykorzystać na rozmowę z dziećmi. Spróbuj się dowiedzieć czym są dane materiały i co można z nimi zrobić.
Jakie przedmioty można wykorzystać do zabawy heurystycznej?
Celem zabawy heurystycznej jest odkrycie zastosowania różnych rzeczy. Kompletując zestaw do zabawy należy zadbać o różnorodność elementów, które dają okazję do odkrywania i badania świata.
Polecamy skorzystać z gotowego zestawu startowego, który znajdziesz tu. Zestaw składa się z różnych elementów drewnianych, zaprojektowanych pod zabawy heurystyczne. Są to naturalne, ciepłe w dotyku i estetycznie wykonane produkty, które zostały tak dobrane, aby były bezpieczne dla małych dzieci. Stanowią one idealny zestaw startowy do zabaw i kompletowania koszy skarbów, o których piszemy w dalszej części artykułu.
Z powodzeniem sprawdzą się również poniższe produkty:
Do takich zestawów startowych można dodać:
– materiały naturalne: szyszki, kora, gałązki, muszle, kamyki
– przedmioty wykonane z drewna, metalu, tkaniny i gumy: klamerki do ubrań, pokrywki, klucze, kawałki tkanin, wstążki
– przedmioty, które można turlać: piłeczki plastikowe, gumowe, metalowe
– rzeczy, które można układać jeden na drugim: klocki, pudełka
– elementy, do których można coś włożyć: pudełka, koszyki, papierowe torebki
Istotną częścią zestawu stanowią pojemniki, które pozwalają dzieciom na wkładanie i wyjmowanie z nich różnych przedmiotów. Możesz tu wykorzystać kartonowe tuby, pojemniki z grubego szkła, plastikowe butelki z szeroką szyjką. Sprawdzą się także koszyki, drewniane lub metalowe pudełka oraz doniczki.
Zabawa w kosz skarbów
Ciekawą zabawą należąca do zabaw heurystycznych jest kosz skarbów. Kosze zostały stworzone z myślą o małych dzieciach, które nie potrafią jeszcze chodzić, ale bez problemu utrzymują pozycję siedzącą. Kosze skarbów, to zbiór materiałów, które mają zainteresować dziecko i dostarczyć mu multisensorycznych doznań. W kolejnym artykule przyjrzymy się bliżej tej zabawie i podpowiemy w jaki sposób ją zorganizować. Dowiesz się także co dokładnie można dodać do kosza skarbów.
Wszystkie informacje, zdobyte w trakcie zabaw heurystycznych, dadzą Ci obraz dziecka. Poznasz jego zainteresowania i predyspozycje. Możesz je wykorzystać podczas planowania innych zabaw. Teraz wiesz, czym się dziecko interesuje. Co budzi jego ciekawość i jak wspomóc proces poznawania, uczenia się i rozwoju.
Opracowano na podstawie:
– „Badanie i odkrywanie w zabawie heurystycznej”, Kamila Pernal
– „Zabawa heurystyczna”, Linda Thornton, Pat Brunton
