Jak rozwijać potencjał edukacyjny dziecka autystycznego?
Jak rozwijać potencjał edukacyjny dziecka autystycznego ?
Jesteś nauczycielem, który na co dzień pracuje z dziećmi i młodzieżą autystyczną? Mimo licznych trudności dostrzegasz w nich ukryty potencjał…jednak nie wiesz w jaki sposób go uwolnić? Przeczytaj jak rozwijać ukryte zdolności i chęć do pracy u dzieci będących w spektrum!
Szczególnie trudna grupa dzieci czy nieoszlifowany diament?
Uczniowie z zaburzeniem autystycznym to bardzo często dla nauczycieli szczególnie trudna grupa. Badani nauczyciele mówią: “praca z nimi jest czasochłonna i frustrująca”. Skąd te trudności i dlaczego tak trudno zrozumieć to zawiłe spektrum? Wspólną cechą autyzmu i zespołu Aspergera jest tzw. “triada autystyczna”, na którą składają się:
- trudności w obrębie funkcjonowania społecznego i komunikacji,
- specyficzne zachowania w postaci specyficznych rozwoju zabawy i zachowań stereotypowych.
Spróbujmy teraz na te trudności popatrzeć jak na szansę, jak na dzban, który jest pęknięty,ale dzięki kroplom wody, które gubi po drodze ukwieca dawno zapomnianą ścieżkę i zastanów się jak rozwinąć potencjał edukacyjny dziecka.
Zaburzenia komunikacji werbalnej i niewerbalnej.
Nieumiejętność rozpoznawania oraz ekspresji bardziej złożonych emocji często nie pozwala na nawiązywanie kontaktów interpersonalnych. Podobnie jest również z umiejętnością odczytywania informacji, jakie niesie ze sobą ton głosu, mimika i społeczne postrzeganie przestrzeni osobistej oraz gesty. Jednak to nie wszystko! Zrozumienie przenośni to kolejna bariera w komunikacji tych osób.
Jest to szczególnie trudne w szkole ogólnodostępnej, kiedy nauczyciel kieruje wypowiedzi do licznej klasy i ma ograniczone możliwości indywidualizacji procesu nauczania. Co możesz zrobić ? Godzina wychowawcza nie musi być nudna! Polecamy program MOC EMOCJI , który pozwoli rozwinąć kompentencje społeczne autysty oraz poprzez zabawę zintegruje klasę.
Zaburzenia rozwoju społecznego i emocjonalnego
Nadpobudliwość i impulsywność, która może być sprzężona z zaburzeniem, a co za tym idzie wybuchy złości i zachowania opozycyjne, jak również deficyty społeczne wynikające z niezdolności wyobrażania sobie stanu drugiego człowieka, są postrzegane jako potencjalne źródło trudnych sytuacji w klasie. Te trudne do przewidzenia zachowania to również źródło wielkiego stresu i frustracji dla nauczyciela.
Jak zatem dobrze zorganizować zajęcia w klasie ?
Zajęcia w klasie, powinny być tak zorganizowane, aby stworzyć okazję do uczenia relacji społecznych. Oto niektóre z tych strategii:
- Wykorzystaj obecność innych dzieci jako źródło wskazówek, co dziecko ma robić.
- Zachęcaj dziecko do współpracy w czasie zabawy modeluj zachowania innych dzieci w stosunku do dziecka z zespołem Aspergera.
- Wyjaśnij, że istnieją różne sposoby poszukiwania pomocy.
- Zachęcaj do kontaktu z potencjalnymi przyjaciółmi -zapewnij nadzór w czasie przerw.
Organizacja przestrzeni w klasie:
- zachowanie struktury.
- dobra organizacja.
- wyraźne granice.
- bliskość nauczyciela.
- stymulacja wizualna – polecamy program PERCEPCJA WZROKOWA
- zminimalizowanie wpływu czynników zewnętrznych, rozpraszających uwagę
W praktyce:
- Uczeń siedzi daleko od miejsc, które mogą rozpraszać uwagę.
- Blisko nauczyciela.
- Z przodu klasy.
- Obok sumiennego ucznia.
- Daleko od okna, drzwi itp..
- Pusty blat ławki.
- Dobra organizacja pomocy.
- Pomoce dydaktyczne w formie wizualnej. Polecamy https://www.arante.pl/gosense-funkcje-wzrokowe.html
- Tablice z regułami, zasadami zachowania.
Wpływ na innych uczniów
Dzieci i młodzież autystyczna na wielu polach edukacji przejawia specjalne potrzeby. Czasami zdarzają się im zachowania trudne, które dezorganizują i przeszkadzają w nauce lub nawet zagrażają bezpieczeństwu pozostałych uczniów. Dzięki nieocenionej pomocy nauczyciela wspomagającego uczeń, u którego wiele sfer wymaga wypracowania może liczyć na dodatkowy czas, a drugi nauczyciel nie ma poczucia zaniedbywania potrzeb innych dzieci.
Nie oznacza to jednak izolacji, ponieważ tych dwóch nauczycieli stara się krok po kroku wprowadzać ucznia z zespołem Aspergera “w świat” norm społecznych. Czy wiesz w jaki sposób robić to efektywnie?
Jasno ustalaj reguły obowiązujące w grupie, objaśniaj, jakie zachowanie jest dobre, a jakie złe. To bardzo ważne, gdyż dziecko takie ma duże problemy z przestrzeganiem norm społecznych w określonej społeczności, np. klasowej. Często nie zdaje sobie sprawy z tego, że to, co mówi i to, jak się zachowuje, może kogoś ranić.
Nie wystarczy mu powiedzieć, czego nie wolno robić, ale także, co w zamian za to należy uczynić, np.: „Nie wyrywaj koledze kredek z ręki, weź te, które leżą na stoliku”.
Specyficzne trudności w uczeniu się
Bardzo powszechnym problemem omawianej grupy osób są braki w zakresie zdolności koncentracji uwagi dowolnej, czyli umiejętności celowego i wolincjonalnego skupienia na danym obiekcie, zagadnieniu. To kluczowy czynnik zaburzający proces uczenia się w warunkach klasy integracyjnej lub ogólnodostępnej.
Charakterystyczną cechą osób z autyzmem i zespołem Aspergera jest silne, czasami obsesyjne, przywiązanie do wykonywania niektórych czynności w określony sposób oraz trudności w zaakceptowaniu zmian zachodzących w znajomej przestrzeni. Co zrobić aby utrzymać uwagę i zainteresowanie ucznia?
- Nagradzaj ucznia za zaangażowanie w czasie lekcji, doceń jego wysiłek.
- Nakieruj uwagę ucznia, gdy zaczyna przejawiać niewłaściwe zachowania.
- Używaj języka zrozumiałego dla ucznia.
- Używaj przykładów.
- Odwołuj się do pojęć aktualnych w środowisku uczniów oraz ich ulubionych zajęć.
- Podawaj najważniejsze elementy lekcji w najbardziej interesujący sposób, powtarzaj je, wypisuj na tablicy.
- Zachęcaj ucznia do zadawania pytań (im jest bardziej zaangażowane, tym więcej poświęca uwagi lekcji).
- Stosuj pokazy, używaj pomocy wizualnych, polecamy MPP PAKIET PRZYRODNICZY
- Używaj umownych, niewerbalnych znaków w celu przywołania uwagi uczniów i wykonywania przez nich określonych czynności np. gaszenie światła.
- Werbalnie przywołuj uwagę, np. Patrzcie tu i słuchajcie, Kasiu, Janku…
Bibliografia:
- Antonik “Nauczyciel wobec trudności uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w warunkach szkoły integracyjnej i ogólnodostępnej. Analiza obszarów problemowych”.
- Ignaczewska “Nauczyciel wspomagający i asystent ucznia z autyzmem w szkole”
- Święcicka “Uczeń z zespołem Aspergera”
